Pro memoria dotyczące kompetencji proboszcza względem osób przebywających na terenie jego parafii
W związku z częstymi pytaniami kierowanymi do Kurii Metropolitalnej w sprawie kompetencji proboszcza względem osób przebywających na terenie jego parafii, przypominam następujące zasady:
- Każda osoba uzyskuje własnego proboszcza zarówno przez zamieszkanie stałe jak i tymczasowe (por. kan. 107 § 1 KPK). Chodzi tutaj o faktyczne zamieszkanie w danym miejscu a nie o zapis meldunkowy. Zameldowanie się bowiem w danej miejscowości, nie przesądza jeszcze o faktycznym zamieszkaniu stałym lub tymczasowym tej osoby. Stałe lub tymczasowe zamieszkanie na terenie parafii nazywa się parafialnym (por. kan. 102 § 3).
- Zamieszkanie stałe (domicilium) w parafii nabywa się takim przebywaniem na terytorium jakiejś parafii, które albo jest połączone z zamiarem pozostania tam na stałe, jeśli nic stamtąd nie odwoła, albo trwało przez pełnych pięć lat (por. kan. 102 § 1). Zamieszkanie stałe nie musi opierać się na nieprzerwanym przebywaniu w danym miejscu. Stąd zamieszkania stałego nie traci się przez czasowe opuszczenie miejsca, jeśli opuszczeniu towarzyszy zamiar powrotu. W razie wątpliwości zamiar pozostania na stałe można wywnioskować z okoliczności zamieszkania.
- Zamieszkanie tymczasowe (quasi-domicilium) w parafii nabywa się przez takie przebywanie na terenie jakieś parafii, które albo jest połączone z zamiarem pozostania tam przynajmniej przez trzy miesiące, jeśli nic stamtąd nie odwoła, albo przedłużyło się rzeczywiście do trzech miesięcy (por. kan. 102 § 2). Zamiar zamieszkiwania przez trzy miesiące można udowodnić na podstawie okoliczności. Może on wynikać np. z faktu podjęcia dłuższej pracy lub studiów. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby osoba fizyczna miała kilka tymczasowych miejsc zamieszkania.
- Osobę w miejscu, w którym ma ona zamieszkanie stałe, nazywa się mieszkańcem (incola), natomiast w miejscu, w którym ma ona zamieszkanie tymczasowe – przybyszem (advena). Osobę nazywamy podróżnym (peregrinus), jeśli znajduje się poza miejscem stałego lub tymczasowego zamieszkania, które nadal zatrzymuje. Jeśli osoba nigdzie nie ma ani stałego, ani tymczasowego zamieszkania, nazywamy ją tułaczem (vagus) (por. kan.. 100). Własnym proboszczem tułacza jest proboszcz miejsca, w którym tułacz aktualnie przebywa (por. kan. 107 § 2).
- Osoba małoletnia z konieczności ma zamieszkanie stałe lub tymczasowe tego, którego władzy podlega. Po wyjściu z dzieciństwa, czyli po ukończeniu siedmiu lat, osoba ta może nabyć również własne tymczasowe zamieszkanie, a po usamodzielnieniu się zgodnie z przepisami prawa cywilnego – także własne stałe zamieszkanie (por. kan. 105 § 1). Ktokolwiek z innego powodu niż małoletniość został prawnie oddany pod czyjąś opiekę lub kuratelę, ma stałe lub tymczasowe zamieszkanie opiekuna lub kuratora (por. kan. 105 § 2).
- Prawo kanoniczne niekiedy przyznaje skutki prawne także osobie, która posiada miesięczny pobyt (menstrua commoratio). Taki właśnie miesięczny pobyt nupturienta na terenie parafii upoważnia proboszcza tejże parafii do godziwego asystowania przy ślubie (por. kan. 1115), a tym samym do prowadzenia dochodzenia przedślubnego (por. kan. 1070). Więcej na ten temat zostało powiedziane w Pro memoria: Duszpasterze kompetentni do przeprowadzania rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi (Miesięcznik Kościelny, nr 2003/5, s. 24).
Wiernych należy pouczać o ich przynależności parafialnej i związanych z tym faktem konsekwencjach, a także o tym, że winni oni być znani swemu proboszczowi przez uczęszczanie na nabożeństwa w parafii zamieszkania, przyjęcie odwiedzin duszpasterskich, dokonanie wpisu do kartoteki parafialnej …, albowiem tylko własny proboszcz, jako pasterz powierzonego mu ludu, jest kompetentny do wystawiania wiarygodnej opinii o ich życiu religijnym, np. zaświadczenia stwierdzającego, że dana osoba może być matką lub ojcem chrzestnym, pozwolenia na katolicki pogrzeb, opinii wiarygodności o składających zeznania itp.
opracował ks. dr Jan Glapiak
